Witam bardzo serdecznie w nowej serii „Legenda” w której pojawiać się będą legendy piłki nożnej. Dzisiaj podejdę do tego trochę inaczej niż będę to robił w następnych wpisach. Otóż ten wpis będzie miał charakter rozprawki.

 Antonin Panenka jako piłkarz zasłynął z strzału, który wykonał w finale Mistrzostw Europy w 1976 roku. Zamarkował on silne uderzenie i lekkim podcięcie piłki pokonał bramkarza zapewniając Czechosłowacji mistrzostwo. Do dzisiaj piłkarze posługują się tym niekonwencjonalnym zagraniem np. Andrea Pirlo, Francesco Totti czy Zlatan Ibrahimović. Sam strzał został nazwany “strzałem Panenki”. Jednakże warto zadać jedno pytanie co uwarunkowało kreatywność Panenki? Zakład ze Zdenkiem Hruską o piwo i czekoladę, podwórko na którym spędzał większość swojego wolnego czasu, czy może marzenie, żeby być tak samo kreatywny piłkarzem jak Josef Masopust?

 Antonin Panenka (ur. 2 grudnia 1948 r. w Pradze) – były czechosłowacki piłkarz grający na pozycji pomocnika. Przez większość swojej kariery grał w zespole Bohemians Praga. Występował również w Rapidzie Wiedeń czy SKN Sankt Pölten. W kadrze Czechosłowacji rozegrał 59 spotkań i strzelił 17 bramek. W 1976 roku wraz ze wspomnianą kadrą zdobył tytuł Mistrza Europy. W finale Czechosłowacja po seriach rzutów karnych pokonała reprezentacje Niemiec 5:3. Ostatni strzał z rzutu karnego wykonał właśnie Antonin Panenka, który zamarkował mocny strzał, a Seepa Meiera pokonał niekonwencjonalnym lekkim podcięciem piłki w sam środek bramki. Strzał ten zapewnił Czechosłowacji tytuł Mistrza Europy.

 Gdy był nastolatkiem to już wtedy zaczynał wymyślać sztuczki, strzały itp. Ustawiał sobie z krzeseł mur i trenował uderzenia z rzutów wolnych. Oczywiście te treningi indywidualne prowadził z własnej inicjatywy na podwórku. Często mu koledzy pomagali, ustawiali się w murze, albo próbowali mu zabrać piłkę, gdy ten ich dryblował. Ustawiał też wszystko co miał pod ręką i poruszając się z piłką przy nodze je omijał. Jak sam określa na podwórku powstało wiele nowych sztuczek. Jednakże zapamiętany mu został tylko rzut karny z Mistrzostw Europy w Jugosławii.

Zagrałem wiele lepszych meczów niż tamten w Belgradzie. Ale jestem dumny z karnego strzelonego Maierowi. Byli też i tacy, którzy mi mówili: zapewniłeś sobie sławę tym jednym karnym. Ja im wtedy odpowiadałem, że Thomas Alva Edison opracował wiele wynalazków, ale i tak wszyscy pamiętają tylko, że wynalazł żarówkę.

 Antonin Panenka jako młody chłopak chciał grać w piłkę nożną. Tak samo jak wielu innych sportowców miał też swojego idola był nim Josef Masopust. Ten zawodnik doprowadził sensacyjnie Czechosłowację do finału Mistrzostw Świata w Chile 1962 roku. Grał jako ofensywny pomocnik albo obrońca. Pele określił Masopusta mianem “gracza z klasą”, gdyż w finale Mistrzostw Świata grając na pozycji obrońcy unikał wślizgów. Masopust wiedział, że Pele zagrał w tym meczu z ciężką kontuzją. Zachowaniem “fair play” jak i również kreatywną grą zaimponował wielu ludziom m.in Panence.

Niestety nie było transmisji telewizyjnej. Mieliśmy trochę wiadomości i po mundialu filmdokumentalny. Co nie zmienia faktu, że każdy wtedy chciał grać jak Masopust.

Masopust wymyślił kilka zwodów technicznych i do tego grał inaczej od innych zawodników tzn. łączył grę w obronie z atakiem. Panenka jako młody chłopak postanowił, że będzie tak samo kreatywnym piłkarzem jak jego idol i do tego wymyśli jakieś zagranie z którego będzie zapamiętany.

 Jak wspomniałem wcześniej Antonin Panenka zaczynał swoją karierę piłkarską w Bohemians Praga. Zespól ten występował ówcześnie w drugiej lidze. Panenka był świadomy tego, że jak będzie grał cały czas w tym klubie to nie zostanie zapamiętany, a jego kreatywne innowacyjne strzały czy zwody pójdą w zapomnienie i nie będzie taki jak jego idol. Cały czas wymyślał nowe zagrania. Przez to został zauważony przez silne zespoły z pierwszej ligi, jednakże w transferze przeszkodził prezes Bohemiansu.

Pamiętam, że raz przyszła oferta ze Sparty Praga. Powiedziałem prezesowi: „To moja szansa, proszę dać mi ją wykorzystać”. Ale prezes odparł: „Antonin, nie rób mi tego, nie proś o to. Możesz grać gdzie chcesz, przyjmiemy wszystkie oferty, ale nie ze Sparty”.W porządku, odpuściłem. Pół roku później przyszła oferta ze Slavii. Prezes powiedział: „Antoni, wszystko tylko nie Slavia”. Zrozumiałem, że nigdy nie odejdę z Bohemiansu.

Mimo gry w drugiej lidze Panenka  dostawał powołania do kadry Czechosłowacji i miał zaszczyt wystąpić czy to w Mistrzostwach Świata w 1974 czy najpiękniejszych dla niego Mistrzostwach Europy w 1976.

 Panenka bardzo lubił zostawać  po treningu i jeszcze udoskonalać swoje uderzenia. Zdenek Hruska jego przyjaciel, a przy tym bramkarz. Stwierdził, że będzie z nim zostawał po treningach. Uznali, że można pobawić się w zakłady. Ustalili tak, jeśli Panenka strzeli 5 rzutów karnych to Hruska stawia mu piwo i czekoladę, jednakże, gdy bramkarz obroniłby chociaż jeden strzał. Wtedy stawiałby Panenka. Jak sam określa bliski był bankructwa. Uznał wtedy, że istota strzału nie leży w sile, a w zmyleniu bramkarza. Piwo jak i czekolada okazały się dobrym motorem napędowym do wymyślenia sprytnego strzału. Jak łatwo można się domyślić od tamtego momentu to Panenka zaczął wygrywać zakłady z Hruską. Piwa i czekolady miał pod dostatkiem nawet i może trochę za dużo.

 Antonin Panenka jechał na Mistrzostwa Europy z takim nastawieniem, że jeśli przyjdzie mu strzelać rzut karny to strzeli tak jak sobie to wymyślił. Strzał ten trenował dwa lata. Czechosłowacja szła jak burza w tych mistrzostwach. Nie grała może atrakcyjnego futbolu, jednakże sprytny i skuteczny. Niewątpliwie takie dobre wyniki tej reprezentacji były wielkim zaskoczeniem. Mijały kolejne mecze, a Panenka nadal nie miał okazji, aby popisać się swoim uderzeniem. Jak sam mówił liczył na to, że będzie już to w półfinale, ale jednak po bardzo brutalnym meczu w którym sędzia pokazał 3 czerwone kartki. Czechosłowacja pokonała Holandię 3:1. W finale przeciwko reprezentacji Niemiec po 25 minutach Czechosłowacja prowadziła 2:0. Jednakże to Niemcy prowadzili grę, przeważali, lecz Ivo Viktor byłw świetnej dyspozycji i obronił wiele strzałów. Mimo to Niemcom udało się wyrównać. Doszło przez to do serii rzutów karnych. Stan 4:3 do piłki podchodzi Ulli Hoeness i strzelił ponad poprzeczką. Było wiadomo, że jak Panenka strzeli to Czechosłowacja zostanie Mistrzem Europy. Wielka presja, a sam piłkarz zamarkował mocne uderzenie i podciął lekko piłkę w środek bramki, gdy Seep Maier leżał już na murawie.

 Antonin Panenka był bardzo kreatywny piłkarzem. Wymyślił wiele sztuczek, zwodów i sposobów wykonywania rzutów wolnych i karnych. Jednakże zapamiętany został z podcinki w finale Mistrzostw Europy 1976. Na jego kreatywność miało wpływ wiele czynników. Podwórko na którym ćwiczył i wymyślał nowe rzeczy, zakład o piwo i czekoladę ze Zdenkiem Hruską, a także postać Josefa Masopusta, którego nawet nie widział na żywo, ani w telewizji. Wiedział z gazet, że ten piłkarz grał niekonwencjonalnie i pomysłowo. Według mnie to właśnie idol i autorytet Masopusta miał największy wpływ na kreatywność Panenki. Gdyż dzięki temu wyznaczył sobie cel i do niego dążył.